Review: “Uit de greep van OCD” over dwangstoornis”

Review: “Uit de greep van OCD” over dwangstoornis”

Behandelen van dwang met CGT

“Eerlijk is eerlijk, ik moest best wel mijn best doen om door het boek heen te komen. Ik had soms moeite om mijn aandacht erbij te houden en dat had verschillende redenen. Toch ben ik niet negatief over het boek, maar ik heb wel een aantal plussen en minnen die ik graag met je deel.”

Wat is OCD?

OCD is weer zo’n afkorting die voor nodige fronsen kan zorgen. Het is de afkorting voor ‘obsessive compulsive disorder’ of ‘obsessief compulsieve stoornis’ in het Nederlands (OCS dus). Het is een dwangstoornis waarbij je last hebt van dwanghandelingen en/of dwanggedachtes die je maar niet kunt laten. Een voorbeeld van een dwanghandeling is bijvoorbeeld obsessief handen wassen, een dwanggedachte is dan bijvoorbeeld de gedachte dat er anders misschien iets ergs gebeurd.

OCS is in feite een angststoornis, maar dan wel een zeer specifieke en eentje die vaak net een andere aanpak vraagt dan een ‘normale’ angststoornis.

De feiten

Eerst maar even de feiten:

  • Titel:  ‘Uit de greep van OCD. Handboek voor jongeren en hun omgeving’
  • Auteur: Dr. Jo Derisley, Isobel Heyman, Sarah Robinson en Cynthia Turner
  • Uitgever: Pica
  • Publicatiedatum: 2009
  • Aantal pagina’s: 212
  • Prijs: nu €3,75 bij Pica, normaal €12,50

Algemeen

Het boek noemt zichzelf een ‘handboek’ wat doet vermoeden dat het allesomvattend is in de mogelijke behandelingsmogelijkheden voor dit soort klachten. Dat is echter niet zo: het werpt licht op één behandelstrategie, namelijk die van cognitieve gedragstherapie (CGT). Voor de gemiddelde ouder is dit boekje niet zo interessant, omdat het zeer specifiek ingaat op OCD, wat slechts (gelukkig) bij weinig kinderen en jongeren voorkomt. Het is geschreven voor de jongere zelf, maar ook ouders kunnen er mee uit de voeten. Wanneer je kind mildere angst- of dwangklachten heeft, adviseer ik in eerste instantie andere literatuur.

 

De pluspunten:

  • Wat ik heel sterk vind, is dat ouders op bijna vanzelfsprekende wijze intensief worden betrokken om OCD te lijf te gaan. OCD heeft een grote lijdensdruk: als je er last van hebt, is het heel erg belemmerend voor je functioneren en je kan er behoorlijk verdrietig van worden. Steun van ouders is daarom naar mijn mening zeer waardevol en eigenlijk noodzakelijk. Het boek gaat daar ook van uit.
  • Er zit een heldere opbouw in het boek met psycho-educatie en stapsgewijze aanpak van het probleem.
  • De illustraties zijn vaak verhelderend en illustratief, met soms diagrammen of lijstjes om de stof meer inzichtelijk te maken.
  • Er zijn gratis downloads beschikbaar bij het boek om de oefeningen in de praktijk te brengen.

ocd ocs dwang cgt

De minpunten:

  • Lay out en gebruiksgemak van het boek vallen een beetje tegen en doen wat oudbollig aan.
  • Taalgebruik is wat formeel, soms wat wollig en met redelijk veel herhaling.
  • De formuleringen bij de werkbladen zijn soms moeilijk verwoord.
  • Er wordt een poging gedaan om oplossingsgerichte elementen in het boek te verwerken maar deze worden helaas niet concreet genoeg gemaakt.
  • Sommige genoemde voorbeelden zijn niet zo handig gekozen waardoor de geloofwaardigheid van de tekst minder wordt.

 

Waar ik niet helemaal achter sta:

  • Er wordt gezworen bij cognitieve gedragstherapie (CGT) als hét middel in de therapie voor OCD. Het wordt zelfs zó stellig neergezet, dat alle andere therapievormen per definitie ineffectief zijn. Ik ben het hier niet mee eens. Ik heb meerdere malen cliënten met OCD behandeld, waarvan een aantal expliciet niet met CGT vanwege uiteenlopende argumenten. Ik blijf erbij dat per cliënt moet worden bekeken welke therapievorm aansluit, in plaats van een therapievorm op te leggen aan een cliënt.
  • Er wordt in mijn ogen voorbij gegaan aan de oorzaak van OCD. Er wordt stilgestaan bij de klachten en symptomen en de bestrijding hiervan, maar niet waarom het ooit is begonnen. Niet zelden is er een oorzaak te vinden die aan de bron van deze problematiek ligt, die na behandeling ook zorgt voor het verdwijnen van de OCD-klachten. Hieraan voorbijgaan is in mijn ogen symptoombestrijding: wanneer de ene dwanghandeling is aangepakt, zal er een andere opduiken.
  • Er wordt in het boek veel aandacht besteed aan de dwanghandelingen. Bovendien wordt er vanuit gegaan dat er aan elke handeling een gedachte gekoppeld zit. Dit is echter iets wat in de praktijk één van de lastigste zaken is om te behandelen, juist omdat er vaak sprake is van een handeling zonder duidelijke gedachtes daarbij. Cliënten spreken vaak van: ‘het moet gewoon’, ‘ik kan het niet laten’. Het is een gevoel van ongemak, oncomfortabel, maar niet per se te vertalen in een bijbehorende dwanggedachte. Dat maakt de bestrijding via CGT daarom vaak extra lastig.

 

Eerste indruk

Het boek heeft een frisse buitenkant met vrolijke opdruk. Helaas vind ik het minder prettig in gebruik (ik ben nogal een boeken nerd), omdat het papier niet zo prettig aanvoelt en het boek niet open blijft liggen maar steeds dichtvalt als je hem loslaat. De bladzijden zijn van wat dikker, ruw ongebleekt papier en de uitstraling is wat ouderwets. Dit verhoogt bij mij altijd de drempel om hem er later weer bij te pakken.

Het taalgebruik is wat formeel en soms met naar mijn smaak iets teveel vaktermen. Deze worden overigens wel goed uitgelegd maar kan vlotter, zeker bij de oefeningen. Ook valt op dat er redelijk uitgebreid wordt geschreven over verschillende zaken en veel herhaling in het boek zit.

 

Opbouw van het boek

‘Uit de greep van OCD’ is opgebouwd uit drie delen. Het eerste deel beslaat vijf hoofdstukken en is een stuk psycho-educatie over de stoornis. Het gaat over wat de stoornis inhoudt en op welke manieren er aan gewerkt wordt om er vanaf te komen. Het tweede deel is het praktische gedeelte waarin je actief aan de slag gaat met het bestrijden van je dwangstoornis. Dit deel beslaat 10 hoofdstukken. Het derde deel beslaat twee hoofdstukken en gaat over de samenwerking met anderen uit de omgeving: het gezin, school, etc.

Elk hoofdstuk is vervolgens opgedeeld uit twee delen, waarvan het eerste stuk is geschreven voor de jongere en het tweede stuk voor de ouders. Op deze manier blijven ouders betrokken in de bestrijding van de dwangstoornis.

In elk hoofdstuk wordt met afbeeldingen van een muis in de marges aangegeven wanneer er materialen van de website zijn te downloaden. Soms zijn er grijze info-blokjes met extra uitleg of een casus en elk hoofdstuk eindigt met een samenvatting van het voorgaande. De opbouw binnen een hoofdstuk vind ik echter niet altijd voor de hand liggend en soms wat dubbelop.

ocd ocs dwang cgt

Vertaalslag naar de praktijk

De reden waarom ik dit boekje in de praktijk zou gebruiken, zijn de handige werkbladen en de volgorde in het aanpakken van de problematiek. De werkbladen zijn gratis te downloaden en kunnen voor mij handig zijn om erbij te pakken in de therapie. Ik vind dat de theorie over de stoornis zelf echter te eenzijdig is, en daarom zou ik het niet als literatuur adviseren aan mijn cliënten. Er zitten wat onnauwkeurigheden in het boek waar ik op afknap. Zo zijn de cijfers bij de angstladder voor mijn gevoel verkeerdom (een 10 voor de minst spanningsvolle handeling en een 1 voor de meeste spanning bijvoorbeeld) en negatief verwoorden van doelen (‘geen boeken durven aanraken’ waar het doel ‘boeken aanraken’ zou moeten zijn). Er wordt een voorbeeld gegeven om duidelijk te maken dat spanning zakt naarmate je dingen vaker doet. Het voorbeeld gaat echter over bungeejumpen: dit is niet zo’n handig voorbeeld omdat bungeejumpen een tegennatuurlijke prestatie is die per definitie een zekere mate van angst met zich meebrengt. Om er dan vanuit te gaan dat na 40x bungeejumpen geen angst meer zal zijn, doet daarom afbreuk aan de geloofwaardigheid voor deze uitleg en onderbouwing.

 

Conclusie

Al met al ben ik minder positief over het boek merk ik. Hoewel het zeker voordelen geeft in het praktisch behandelen en bestrijden van dwangklachten, zal ik daarnaast altijd andere middelen gebruiken. Ik werk, als ik kies voor cognitieve gedragstherapie, vaak voor bedwing je dwang, die vergelijkbare oefeningen kent. Het boekje is daar wel een mooie aanvulling op en werkt soms wat verdiepend. Ik merk echter dat de tunnelvisie van ‘CGT voor alles’ mij tegen de borst stuit en ik extra wil bepleiten om niet alleen de klachten te behandelen, maar ook na te denken over de oorzaak. En misschien is dan een andere insteek voor behandeling wel meer voor de hand liggend.

 

 

 

Volg me en deel als je wilt
Pin Share

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *