Ervaringsgerichte therapie
Effect waar het moet
Zes keer per jaar heb ik een 4 uur lang supervisie over de behandelmethode symbooldrama. Na 3 jaar intensieve opleiding, waarin ook een groot deel leertherapie en supervisie zat, lukt het nog steeds om na elke supervisiedag weer met nieuwe kennis en vooral nieuw enthousiasme naar huis te gaan. Het werken met beelden, het lichaamsgerichte en het inzetten van de zintuigen is zo´n ontzettend krachtig middel!
Wietplant in de woonkamer
En voordat je afhaakt omdat je verwacht dat dit één of andere muffe toestand is: dat valt wel mee. Mijn supervisor, een Duits-Nederlandse vrouw van ruim in de 80, heeft een heuse wietplant in haar woonkamer staan en haar kleinzoon een zaadje van eigen teelt cadeau gedaan. Grinnikend vertelt ze over de raakvlakken tussen de groei van deze geestverruimende plant en de behandeling via symbooldrama.
Ervaringsgerichte therapie
De laatste tijd verdiep ik me meer en meer in therapievormen en behandelmethodes die niet talig zijn, maar zich richten op het ervaren. Ik ontkom er vrees ik niet aan om wat taaie stof uit te leggen, maar het is zo´n fascinerend iets, dat ik me er toch aan ga wagen. En trouwens, het brein is booming, tenslotte. Wist je dat de meeste therapievormen in GGZ land talig zijn, en proberen je denken en je gedrag te veranderen?
Limbisch systeem
Prima doel natuurlijk, maar deze methodes doen allemaal een beroep op je prefrontale cortex. In gewoon Nederlands: dat is het meest ontwikkelde stuk van je hersenen, aan de voorkant van je brein. Héél lang geleden hadden wij, net als reptielen en amfibieën, een heel basaal brein. Die regelde je ademhaling, hartslag, bloeddruk, je honger en dorstgevoel, angst en gevaar, je slaap, etc. Dit is je limbisch systeem, het ´oudste´ gedeelte van je hersenen, waarin ook al je primaire emoties zitten.
Executieve functies
Door de duizenden jaren heen is dat geëvolueerd door het slimme brein van nu, waarin we heel veel meer vaardigheden hebben, zoals de executieve functies (nog zo´n populaire term). Het is, in simpele taal, het stuk waarin alle meer abstracte en complexe vaardigheden zitten zoals de taal, plannen, organiseren, doelen stellen, jezelf inhouden, etc. Alle vaardigheden waarin logisch nadenken nodig zijn.
Cognitieve gedragstherapie
En precies op dit gedeelte richten de meeste therapievormen zich. Maar omdat dit de buitenkant van onze hersenen zijn (hersenschors), is dat een grote omweg om uiteindelijk bij ons gevoel te komen (in dat limbisch systeem dus). Het is zelfs maar de vraag of dit überhaupt lukt. Regelmatig moeten behandelaars toch vaststellen dat cognitieve gedragstherapie (CGT) niet werkt. Dat is dus niet vreemd, als je bedenkt dat ook met CGT wordt ingezet op de prefrontale cortex (denken over, praten over…), terwijl het voelen en ervaren wordt overgeslagen.
Lichaamsgericht
Wat werkt dan wel? Zonder heel zweverig te zijn: via het lichaam bereik je vaak meer. Wat ik daarmee bedoel, is dat je bijvoorbeeld bij bewegen of door je zintuigen te gebruiken, allerlei hersengebieden actief maken, die ervoor zorgen dat de aandacht niet meer naar de prefrontale cortex gaat. Daardoor stop je bijvoorbeeld direct met piekeren, of richt je je aandacht op wat je in je lijf merkt, waardoor je hartslag weer kan stabiliseren.
Eerst zelf ervaren
Om die reden ben ik natuurlijk ook beweging als behandeling gaan inzetten. Maar er leiden meer wegen naar Rome. Want ook EMDR, Symbooldrama en lichaamsgericht werken zijn technieken die direct inzetten op het limbisch systeem, en daardoor vaak veel sneller effect hebben. En er is nog veel meer te leren. Over hartcoherentie bijvoorbeeld, en ademhalingstechnieken. En zoals bij veel dingen in het leven en mijn werkveld wil ik dat eerst zelf hebben ervaren. Ik kan pas achter een behandelmethode staan, als ik er zelf ook in geloof en er zelf ervaring mee heb.
Wietplant en LSD
Je vraagt je nu misschien af wat die wietplant van mijn supervisor hier nou mee te maken heeft? Symbooldrama werkt met beelden. De naam ´symbooldrama´ is eigenlijk slecht gekozen, het doet me eerder denken aan een soort mime spelende toneelspelers. Dagdroomtherapie past beter, hoewel dat ook wat vrijblijvend klinkt. Deze methode is ontstaan nadat er is geëxperimenteerd met LSD bij getraumatiseerde mensen. De LSD hielp om een drempel over te gaan om toch bij trauma´s te komen, die soms diep weggestopt waren.
Geestverruimend
Inmiddels wordt LSD natuurlijk niet meer gebruikt, maar is er tegelijkertijd steeds meer onderzoek (opnieuw) naar het gebruik van medicinale drugs bij o.a. trauma en depressie. Symbooldrama is, zo concludeer ik steeds weer, toch een hele moderne en doeltreffende manier van therapie geven bij zoveel verschillende problemen. En misschien is de wiet dan niet eens nodig om tot geestverruimende ervaringen te komen.
