Terugval in behoeften
Maslow in Coronatijden
Ik ging net even brood halen bij de Albert Heijn. En terwijl ik mijn neus in een schap stak, begon er een bandje over de speakers, die minutenlang waarschuwingen en maatregelen opsomde. Variërend van afstand houden, tot handen wassen, lief zijn voor elkaar en contactloos betalen. Ineens voelde ik een lichte spanning opkomen. Het wordt steeds serieuzer. Slalommend om de mensen heen, soms paniekerig een ander pad kiezend, vond ik mijn weg naar de, uiteraard, zelfscankassa’s. Eenmaal buiten in de zon ontsnapte een zucht van opluchting.
Andere prioriteiten
Mensen kennen mij als rustig, en niet zo snel van slag of gestrest. Maar ik kan niet ontkennen dat de hele situatie natuurlijk óók invloed heeft op hoe ik mij voel. Ik pieker soms over de komende weken en maanden, en de gevolgen die dit geeft op grotere schaal. Voor ons gezin, onze kinderen, mijn werk en praktijk, de financiën. Ineens vallen we massaal terug op andere, meer basale prioriteiten.
Onzekerheid en angst
Iedereen voelt zich nu onzeker, sommigen zelfs angstig, en voor niemand is er duidelijkheid. Niet iets om nu grootschalige plannen te maken, want wie kan garanderen of dat nu een goed idee is? Zoals ik in mijn vorige blog ook schreef, staan er ineens veel meer primaire behoeftes voorop. Dat deed me denken aan de piramide van Maslow. En de situatie van de coronacrisis tekent deze behoeftenhiërarchie heel mooi uit.
Billen afvegen
Zo zie je direct dat het hamstergedrag goed verklaarbaar is: mensen hebben angst dat ze tekort komen, en willen garanderen dat ze voldoende te eten en te drinken hebben. Ook andere primaire fysieke levensbehoeften gaan spelen: je billen kunnen afvegen en medicijnen scoren staan momenteel hoog op de behoefteladder.
Veiligheid
De situatie rondom corona tast ons gevoel van veiligheid aan. We zijn niet meer gegarandeerd veilig, en wantrouwen misschien zelfs anderen: buitenstaanders worden vermeden en als potentiële besmettingsbron gezien. De maatregelen die steeds ingrijpender worden, het feit dat dit een wereldwijd gebeuren is én dat er geen medicijn of vaccin is die hiertegen opgewassen is, voedt de onzekerheid en de angst bij mensen. Iedere dag checken we de nieuwsupdates, en massaal bekijken we de persconferenties. We vallen terug in ons gedrag: ineens is die opleiding die je aan het doen bent niet meer zo belangrijk. Er moet eerst genoeg rijst in huis zijn.
“Ik heb wel wat anders aan mijn hoofd”
Die afspraken met vrienden kunnen wel even wachten, want eerst moet er paracetamol op voorraad zijn. Kampte je een paar weken terug nog flink met een laag zelfbeeld, mogelijk lijkt dat nu ineens minder relevant, omdat je ‘wel even andere dingen aan je hoofd hebt’. Want Maslow gaat ervan uit dat deze behoeftenpiramide hiërarchisch is opgebouwd. Dat betekent dat je pas voldoende aan een niveautje hoger kunt werken, als de niveaus eronder voldoende stevig zijn.
Reptielenbrein
Zoals een jenga-toren: de fundering moet stevig zijn om de toren hoger te laten komen, anders dondert de boel in elkaar. We schakelen daarmee ook terug op meer primaire breinfuncties: we handelen in stress situaties (wat de coronacrisis is) niet meer weloverwogen en evenwichtig, maar zijn korter voor de kar, meer gericht op eigen behoeftes en eigen belangen. In andere situaties gebruiken we vooral onze prefrontale cortex, die ons gedrag aanstuurt. Nu vallen we terug op ons oudere reptielenbrein en hebben we de basale reacties van vechten, vluchten en bevriezen (zie ook mijn eerdere blog over het reptielenbrein).
Zorg goed voor jezelf
Wat het nu voor jou betekent? Misschien heb jij nu, net als de meeste mensen, ook wel extra behoefte aan veiligheid. Dan kan het helpen als je inventariseert wat jouw gevoel van veiligheid vergroot: misschien minder vaak die nieuwsupdates checken, wat vaker met je familie bellen, en vooral afleiding zoeken met leuke activiteiten. Probeer dat gevoel te versterken. Zo help je jezelf, en ook je omgeving.