Rouw: ga het gesprek aan

Rouw: ga het gesprek aan

Eerste hulp bij rouw

En zo geschiedde. Ik vroeg mijn collega’s waar ik over zou schrijven, en mijn stagiaire opperde: rouwverwerking. Wauw, dat is direct wel een pittig en breed onderwerp. “Maar wat wil je dan lezen?” was mijn eerste reactie. Ik kreeg een heleboel input: wat de verschillende soorten rouwverwerking zijn, hoe je het gesprek aangaat met kinderen en ouders die in de rouw zijn, wat praktische handvatten zijn in de begeleiding van deze kwetsbare mensen. Niet alleen als iemand al overleden is, maar ook als iemand ongeneeslijk ziek is, of bijvoorbeeld bij een echtscheiding, omdat dat in feite ook een vorm van rouw is.

Verlies en afscheid

Interessant. Maar ook complex. Ten eerste omdat rouw gewoon heftig is: iemand die rouwt, heeft een zwaar verlies te verwerken gekregen, of zit in de fase om afscheid te nemen van iets dierbaars. Het gaat gepaard met intense en vaak heftige emoties. Iedereen kent de klassieke beelden van hartverscheurend verdriet van mensen die te horen krijgen dat ze een dierbare verloren zijn. Al is het alleen maar uit films. Maar dat is allang niet meer de enige vorm van rouw.

Rouw is normaal

Maar tegelijkertijd is rouw ook een natuurlijk proces. Een mechanisme dat als vanzelf op gang komt om met intense en heftige veranderingen in het leven om te gaan. Niet zelden zegt iemand: “als X zou overlijden, dan stort mijn wereld in”. Maar keer op keer wordt in de meest afgrijselijke situaties wederom bewezen dan mensen (en kinderen dus ook) waanzinnig veerkrachtig zijn. Dat zij zelfs in staat zijn om met de meest verschrikkelijke verliezen om te gaan en hun leven een zinvolle invulling te geven.

Echtscheidingen

Rouw hoort dus ook vooral bij het leven. Soms zou je bijna vergeten dat dit iets normaals is. Ja, het is verschrikkelijk zwaar om iemand te moeten missen, of om noodgedwongen je leven totaal aan te moeten passen, maar het is tegelijkertijd ook wat bij het leven hoort. Hoewel ik zou wensen dat bijvoorbeeld echtscheidingen en alle gevolgen daarvan toch minder frequent zouden voorkomen.

Kinderen in de rouw

In de praktijk zien we meer kinderen met gescheiden ouders dan zonder. En daarvan is het percentage met een zogenaamde vechtscheiding behoorlijk hoog. Het zijn kinderen in de rouw. Net als de kinderen en jongeren die bij me komen, die moeten opgroeien zonder moeder, die hun oom moeten missen na zelfmoord, die hun broertje moesten begraven en hun terminale oma zien aftakelen die altijd de zorg voor hen had.

Ga het gesprek aan

Hoe ga je het gesprek aan, vraagt mijn stagiaire. Ik zou in eerste instantie zeggen: gá het gesprek aan. Durf die vragen te stellen, durf het onderwerp aan te snijden, en het verdriet aan de orde te laten komen. Laat alsjeblieft het verlies tot een bespreekbaar onderwerp worden, zodat al die intense gevoelens die er omheen opgeslagen zitten eindelijk vrij kunnen komen. Zodat het rouwproces op gang kan komen.

Dierbaar

Ja, het is eng, en je hebt dikke kans dat de ander gaat huilen, dat je zelf een brok in je keel krijgt en naar woorden zoekt. Dat je schrikt van de heftigheid van het verdriet. Maar hé, dat is ook iets moois en waardevols: deze personen waren de ander heel dierbaar. Of misschien leven ze nog steeds, maar is het niet meer de persoon die ze kenden, en nemen ze afscheid van de persoon zoals die was.

Kanker

Zo had ik een cliënt van wie de moeder overleed aan kanker. Ze verloor haar haar en had allerlei lichamelijke klachten. Ze reageerde bijvoorbeeld sterk op het aanraken van metaal, en kon niet meer met blote handen de deurklink openen. Op de klinken zaten daarom sokken. Het zien van de sokken was één van de naarste en meest confronterende beelden van deze cliënt. Het was het onderstrepen van de definitieve verandering, er was geen ontkomen meer aan.

Mijlpalen

Een andere cliënt worstelde jaren na de dood van haar moeder vooral met het gemis van haar aanwezigheid op de belangrijke momenten: wat nou als ik afstudeer, als ik trouw, mijn eigen huis heb… het gemis van haar eigen moeder bij deze mijlpalen was hartverscheurend. Door het gesprek erover aan te gaan, kon de emotie in ieder geval bestaan, samen gedragen worden, en uiteindelijk minder heftig weer worden opgeslagen.

Taboe

Het níet stellen van die vraag, het doen alsof het onderwerp niet bestaat, is misschien wel net zo pijnlijk als het verlies zelf. Het geeft de ander het gevoel alsof het verdriet en gemis er niet mag zijn, alsof het onbelangrijk is, of schaamtevol. Alsof de ander zich er niet voor interesseert. Mijn eerste advies zou daarom zijn: wees dapper, vraag er naar. De ander zal je dankbaar zijn. Gedeelde smart, is immers halve smart.

Volg me en deel als je wilt
Pin Share

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *